اثرات نور محیط بر انسان

اثرات نور محیط بر انسان

احتمالا اکنون که در حال مطالعه این مقاله هستید در گوشه ای دنج و آرام از منزل و در حال صرف عصرانه هستید و با موبایل یا کامپیوترتان در حال گشت زنی در فضای وب و دنیای مجازی.شما همین الان درگیر نور مستقیمی هستید که از موبایل یا کامپیوترتان ساطع می شود و چراغ های اتاق نیز به احتمال زیاد روشن هستند.در زندگی های مدرن امروزی اکثر افراد ساعات زیادی را در اتاق هایی با نور مصنوعی و در حالت خوشبینانه با ترکیبی از نور طبیعی و مصنوعی سپری می کنند. با وجود اینکه نور مصنوعی قدرت انتخاب بالایی به بشر داده است چه به لحاظ رنگ نور،یا شدت نور و یا حتی زاویه تابش نور ولی باعث ایجاد سردرگمی هایی در روال طبیعی کارکرد بدن ما نیز شده است. بدن انسان به گونه ای تکامل یافته است که فعالیت اعضای خود را با توجه به محرک های نور خورشید در طول شبانه روز تنظیم میکند.به این عکس العمل بدن نسبت به نور طبیعی ، چرخه شبانه روزی یا اصطلاحا (ساعت طبیعی بدن) گفته می شود.این چرخه زیستی 24 ساعته روند طبیعی کارکرد بدن تمام موجودات زنده را تنظیم می کند که عمدتاً تحت تأثیر دریافت نور است، اما دما و سایر عوامل نیز در این فرآیند نقش دارند.

ساعت طبیعی بدن ما در بخشی از مغزمان به نام هیپوتالاموس قرار دارد که با گیرنده های نوری واقع در سراسر بدن (مانند شبکیه) مرتبط است. این گیرنده ها مسئول همگام سازی ساعت طبیعی بدن ما با نوری هستند که در طول روز در معرض آن هستیم.درک صحیح و طبیعی چرخه شبانه روزی برای بدن بسیار ضروری است زیرا بر تمام فعالیت ها و حالت های بدن انسان نظیر خواب، خلق و خو، بیداری، هضم غذا، کنترل دمای بدن و حتی تجدید سلول تأثیر می گذارد. تحقیقات نشان می دهد که مقدار کافی و نه زیاد نور باعث بهبود خلق و خو و سطح انرژی می شود، در حالی که نور ضعیف به ایجاد افسردگی و سایر کمبودها در بدن کمک می کند. میزان و نوع نور محیط مستقیماً بر تمرکز، اشتها، خلق و خو و بسیاری از جنبه های دیگر زندگی روزمره تأثیر می گذارد.

و اما سوالی که مطمئنا ذهن شما را درگیر کرده است، این که چگونه در زندگی های مدرن امروزی که ساعات زیادی را در محیط هایی با نور مصنوعی قرار داریم و یا مدام مشغول چک کردن گوشی خود هستیم ریتم شبانه‌روزی سالمی داشته باشیم؟ و یا اینکه معماران ساختمانی چگونه باید نورپردازی محیط زندگی را منطبق بر رعایت ساعت طبیعی بدن برای داشتن زندگی سالم تر انجام دهند؟ محققان توصیه می کنند که چرخه نور طبیعی روز را با نورهای مصنوعی تقلید کنیم.بدین معنی که نورهای با شدت بیشتر برای صبح و در طول روز استفاده شود و نورهای با شدت کم تر برای شب توصیه می شوند. در صورتی که روال توصیه شده رعایت نشود منجر به اختلال در ساعت طبیعی بدن و ایجاد ریتم شبانه روزی گیج کننده می شود، برنامه خواب ما را تغییر می دهد و منجر به کاهش سطح انرژی بدن در طول روز می شود. مطالعه‌ای در دانشگاه تورنتو اهمیت قدرت نور محیط را آشکار کرد و نشان داد که نورهای (سرد) واکنش عاطفی اولیه ما را به یک محرک خارجی تشدید می‌کنند و اثرات آن می‌تواند هم مثبت و هم منفی باشد.

دمای رنگ نور محیط که با واحد کلوین (K) سنجیده می شود بر بدن انسان تأثیر زیادی می گذارد.هر چه دمای رنگ نور بالاتر باشد، شدت نور بیشتر و اصطلاحا نور سردتر خواهد بود و هر چه دمای رنگ نور محیط پایین تر باشد شدت نور کمتر و اصطلاحا نور گرم تر خواهد بود.(در اینجا منظور از “گرم” و “سرد” دمای سطح منبع نور نیست بلکه قراردادی است برای نشان دادن رنگ نور).به طور مثال لامپ هایی با نور مهتابی معمولا دمای رنگی معادل 6500 کلوین دارند که نور سرد به حساب می آید در صورتی که لامپ هایی با نور آفتابی معمولا دمای رنگی معادل 3000 کلوین دارند که نور گرم به حساب می آید.نورهای گرم باعث ایجاد احساس خوشایند و آرامش بیشتری می شوند، در حالی که نورهای سردتر تحرکات عصبی و روانی را تشدید می کنند.نورهای سرد باعث می شوند احساس هوشیاری و تمرکز بیشتری داشته باشیم و می توانند سطح بهره وری را به خصوص در محیط های کاری افزایش دهند. همچنین به عقیده محققین نور آبی که به نوعی سردترین رنگ نور را دارد سطح هورمون ملاتونین مربوط به خواب را کاهش داده و باعث ایجاد احساس بیداری و هوشیاری بیشتر و خواب آلودگی کمتر می شود.به طور کلی صفحات نمایش دیجیتالی اعم از مانیتور کامپیوترها و صفحه نمایش موبایل و تبلت نور آبی زیادی از خود ساطع می کنند، به طوری که استفاده از آنها در ساعات پایانی روز و نزدیک به استراحت و خواب می تواند خواب ما را بسیار کمتر کند.استفاده هوشمندانه از نورهای سرد می تواند برای فضاهایی که ذهن نیاز به کار با حداکثر بهره وری و تمرکز را دارد، ایده آل باشد، مانند اتاق جلسات، آشپزخانه، محیط های صنعتی، کارخانه ها و تمام محیط هایی که در آنها از دستگاه های پرخطر استفاده می شود.

رنگ نورهای گرم متمایل به زرد است و با غروب و سحر مطابقت دارد و درست اینها زمان هایی هستند که بدن به طور کلی آرام تر است. انسان ها در گذشته و قبل از اینکه غرق در تکنولوژی و فعالیت های مضر و نیازهای کاذب شوند در طول ساعات شب و در صورت نیاز فقط در معرض نورهایی با شدت پایین نظیر نور ماه و آتش بودند. نور ضعیف، غیرمستقیم و گرم محیط‌ را آرام تر کرده و به افراد آرامش بیشتری می‌دهد و می تواند بهترین انتخاب برای محیط یک رستوران، محل استراحت یا اتاق خواب باشد.

کارشناسان بر این باورند که استفاده از نور خورشید در طول روز و اجتناب از قرار گرفتن در معرض مستقیم نور سرد یا آبی در هنگام خواب می تواند کیفیت خواب را بهبود بخشد و بر رفاه و بهره وری افراد تأثیر مثبت بگذارد. هرچند کنترل کامل نور محیط و فضاهایی که در آنها زندگی خواهیم کرد تقریبا غیرممکن است، اما آگاهی از تأثیرات نور محیط بر بدن می‌تواند به ما در انتخاب درست کمک شایانی کند تا علاوه بر ایجاد فضایی آرام و ایمن و با ترک عادات غلط کیفیت زندگی خود را بهبود بخشیم.