شاخص های سنجش رنگ نور CRI و CCT به زبانی ساده

Color Rendering Index (CRI) یا شاخص نمود رنگ نور چیست؟

مقدار CRI یک منبع نور مشخص می‌کند که تا چه حد شما رنگ اجسام را طبیعی و نزدیک به رنگ خودشان می‌بینید و محدوده اندازه‌گیری آن از صفر (کمترین دقت در نمایش رنگ اجسام) تا صد (بالاترین دقت در نمایش رنگ اجسام) می‌باشد. اکثر لامپ‌های استاندارد دارای CRI معادل 80 هستند، در حالی که لامپ‌های با کیفیت بالاتر و البته گران‌تر، دارای CRI معادل 90 و حتی بالاتر هم هستند. در واقع CRI معیاری است که میزان دقت یک منبع نور در نمایش رنگ‌های اجسام در مقایسه با نور طبیعی را نشان می دهد. مقدار CRI بالاتر نشان می دهد که رنگ ها در زیر آن منبع نور زنده تر و واقعی تر به نظر می رسند. در اصل، CRI به ما کمک می کند تا ارزیابی کنیم که یک منبع نور چقدر می تواند رنگ واقعی اشیاء را به ما نشان دهد.

Correlated Color Temperature (CCT) یا دمای رنگ نور چیست؟

CCT  عددی است که بر حسب درجه کلوین (K) اندازه گیری می‌شود و میزان گرمی یا سردی نسبی منبع نور را بیان می‌کند. بیشتر لامپ‌ها از 3000 کلوین (رنگ نور آفتابی)، تا  5000 کلوین یا بالاتر (رنگ نور مهتابی و مهتابی سرد) متغیر هستند. برای اکثر کاربردهای مسکونی، دمای رنگ نور 3000 کلوین گزینه‌ مناسبی می‌باشد، زیرا ظاهری زیبا و گرم و محیطی جذاب و آرامش‌بخش را ایجاد می‌کند.

برای کاربردهای تجاری، 4000 کلوین رنگ نور محبوبی است زیرا سایه روشن‌تر و پرانرژی‌تر از سفید را فراهم می‌کند. برای کاربردهای صنعتی یا کارگاهی، 5000 کلوین یا حتی 6500 کلوین رنگ استانداردی است، زیرا این دمای رنگ به بهترین وجه با نور طبیعی روز مطابقت دارد و همچنین سطح هوشیاری بالاتری را ایجاد می‌کند.

همان طور که گفته شد دمای رنگ نور یک منبع نور، از نور گرم (دمای کلوین پایین‌تر) تا نور سرد (دمای کلوین بالاتر) متغیر است. مقادیر پایین تر CCT (حدود 2700-3000 کلوین) نور گرم و زردی مشابه لامپ های رشته ای ایجاد می کنند، در حالی که مقادیر بالاتر CCT (بالاتر از 5000 کلوین) نور خنک تر و مایل به آبی مشابه نور روز منتشر می کنند.

تفاوت بین CRI و CCT چیست؟

معمولاً دو معیار کلیدی برای ارزیابی و سنجش منابع روشنایی مورد استفاده قرار می گیرد که نقشی مهم و کلیدی در نحوه تجربه ما از نور دارند. این دو معیار همان CCT (دمای رنگ نور) و CRI (شاخص نمود رنگ) هستند. CCT رنگ منبع نور را با استفاده از دمای کلوین (K) اندازه‌گیری می‌کند که نشان‌دهنده گرمی یا سردی رنگ نور است. هر چه دمای کلوین (2700-3000 کلوین) کمتر باشد، رنگ نور گرمتر و به زردی نزدیکتر است، در حالی که هر چه درجه حرارت بالاتر (3600-5500 کلوین)، رنگ نور سردتر و به سفیدی و نهایتا طیف آبی نزدیکتر است.

از طرفی دو لامپ می توانند CCT یکسان داشته باشند اما رنگ ها را بسیار متفاوت نشان دهند. به همین دلیل است که برای منعکس کردن چنین تفاوتی به معیارهای دیگری مانند CRI نیاز پیدا می‌کنیم. به بیان دیگر،CCT  و CRI دو جنبه مختلف رنگ را اندازه‌گیری می کنند، CCT که رنگ نور ساطع شده از لامپ را نشان ‌می‌دهد، با نگاه کردن مستقیم به منبع نور قابل مشاهده است ولی مقدار CRI، برای نشان دادن رنگ نور نیست، بلکه در مورد ظاهر رنگ اجسام زیر منبع نور به کار می‌رود. شما نمی توانید با نگاه کردن به خود منبع نور، مقدار CRI لامپ را تعیین کنید.  بلکه برای چشم غیرمسلح، CRI یک لامپ را فقط با نگاه کردن به رنگ اجسام روشن شده زیر لامپ، می‌توان تخمین زد.

تنها راه اندازه گیری مقدار CRI منبع نور، استفاده از دستگاه های اندازه گیری طیفی تخصصی است. تولیدکنندگان روشنایی برای انتشار و تضمین معیارهای مربوط به شاخص نمود رنگ به داده‌های این دستگاه‌ها متکی هستند. برای درک بهتر این موضوع می‌توانید به بخش انواع لامپ‌ها در فروشگاه الکترولوتوس سری بزنید.

شاخص نمود رنگ (CRI) به نحوه درک انسان از کیفیت رنگ اجسام زیر نور کمک می کند. شاخص نمود رنگ (CRI) یک منبع نور، معیار کمی توانایی آن در بازتولید رنگ‌های اجسام مختلف در مقایسه با یک منبع نور ایده‌آل یا طبیعی است. به بیان ساده، CRI معیاری جهت سنجش توانایی منبع نور برای نشان دادن رنگ‌های «واقعی» یا «طبیعی» اجسام در مقایسه با منبع نور مرجع یا همان نور روز است. هر چه CRI بالاتر باشد، منبع نور، هر رنگی را در طیف مرئی بهتر نشان می دهد. عموماً آنچه که به عنوان یک منبع نور خوب در نظر گرفته می شود، به عنوان مثال LED، باید CRI بیشتر از 72 داشته باشد و در حالت ایده آل به 90 برسد. یکی از مواردی هم که در خانه هوشمند مورد توجه قرار میگیرد، مبحث نورپردازی آن است که می‌توانید مقاله مربوط به خانه هوشمند را نیز مطالعه داشته باشید.

به نظر شما چرا CCT اساسی تر و مهم تر از CRI است ؟

CRI   معیاری مهم و اساسی برای توضیح کیفیت رنگ نور می‌باشد، اما وقتی به تنهایی و بدون مقدار دمای رنگ استفاده شود، تقریباً بی معنی است (تصویر بالا به روشنی این موضوع را بیان می‌کند).

در خرید یک لامپ شما ممکن است با توجه به مقدار عددی 95 برای CRI لامپ، تحت تأثیر قرار بگیرید و به این نتیجه برسید که باید بسیار دقیق باشد. اما دقیق در مقایسه با چه چیزی؟ رنگ نور لامپ رشته ای  (2700K)، نور طبیعی خورشید (5000K) یا نور مهتابی سرد  (6500K)؟

برای مثال اگر به دنبال این هستید که اجسام، زیر نور لامپ همانطور باشند که در زیر نور خورشید نشان داده می‌شوند،  باید به دنبال دمای رنگ 5000 کلوین یا بالاتر باشید و سپس به دنبال CRI مطلوبتان بگردید به طور خلاصه ابتدا در مورد دمای رنگ مورد نیاز خود فکر کنید و سپس نگران CRI باشید زیرا یک لامپ با دمای رنگ 2700 کلوین حتی با مقدار عددی 95 برای CRI نیز نمی‌تواند اجسام را همانطور که در نور طبیعی روز می‌باشند، به شما نشان دهد.

در طرف مقابل اگر شما موفق شوید یک لامپ 5000 کلوین پیدا کنید، با این تفاوت که CRI آن پایین باشد، خواهید دید که رنگ نور ساطع شده از لامپ مانند رنگ طبیعی نور روز به نظر می‌رسد اما به محض اینکه نور بر روی هر سطح رنگی‌ای فرود بیاید، متوجه خواهید شد که رنگ ها مانند  وقتی که زیر نور طبیعی روز هستند ظاهر نمی‌شوند و این به خاطر پایین بودن CRI لامپ شما است.

برای درک بهتر این مسئله میتوانید به (سایت پیشنهادی) الکترولوتوس رفته و با مقایسه CRI  و CCT، تفاوت مقادیر مختلف آن‌ها را مورد بررسی قرار دهید.

نتیجه

به عنوان یک مصرف کننده، برای دانستن اینکه کدام راه حل های روشنایی و انتخاب چه نوع منابع نوری برای استفاده شما کارآمد و مناسب هستند، راه های زیادی وجود دارد، از جمله اندازه گیری معیارهای کمی و کیفی نور که در بالا ذکر شدند. اگر یک متخصص می خواهید که به سوالات شما در این زمینه پاسخ دهد و یا اگر به راهنمایی دقیق و مشاوره تخصصی برای خرید نیاز دارید، با کارشناسان ما تماس بگیرید. الکترولوتوس به صورت رایگان خدمات مشاوره‌ای را برای پروژه‌های شما ارئه می‌دهد و در خدمت شماست.