CRI و CCT به زبانی ساده
قبل از اینکه استفاده از لامپ‌های کم مصرف متداول شود، انتخاب یک لامپ بسیار ساده بود. مثلا اگر لامپ 40 وات نور کافی به شما نمی‌داد، یک لامپ 60 وات انتخاب می‌کردید و مشکلتان حل میشد. مثل آب خوردن! ما امروز اینجا هستیم تا به شما، با توضیح و بیان تمایز بین دو واژه چالش‌برانگیز که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند، کمک کنیم - CCT (دمای رنگ نور) و CRI (شاخص نمود رنگ).
correlated color temperature (CCT) یا دمای رنگ نور چیست؟
CCT عددی است که بر حسب درجه کلوین (K) اندازه گیری می‌شود و میزان گرمی یا سردی نسبی منبع نور را بیان میکند. بیشتر لامپ‌ها از 3000 کلوین (رنگ گرم)، تا 5000 کلوین یا بالاتر (مهتابی و مهتابی سرد) متغیر هستند.
برای اکثر کاربردهای مسکونی، دمای رنگ نور 3000 کلوین گزینه مناسبی می‌باشد، زیرا ظاهری زیبا و گرم ایجاد و محیطی جذاب و آرامش‌بخش را ایجاد میکند.
برای کاربردهای تجاری، 4000 کلوین رنگ نور محبوبی است زیرا سایه روشن‌تر و پرانرژی‌تر از سفید را فراهم میکند. برای کاربردهای صنعتی یا کارگاهی، 5000 کلوین یا حتی 6500 کلوین رنگ استانداردی است، زیرا این دمای رنگ به بهترین وجه با نور طبیعی روز مطابقت دارد و همچنین سطح هوشیاری بالاتری را ایجاد میکند.
color rendering index (CRI) یا شاخص نمود رنگ چیست؟
مقدار CRI یک منبع نور مشخص میکند که تا چه حد شما رنگ اجسام را طبیعی و نزدیک به رنگ خودشان می‌بینید که محدوده اندازه‌گیری آن از صفر (کمترین دقت در نمایش رنگ اجسام) تا صد (بالاترین دقت در نمایش رنگ اجسام) می‌باشد. اکثر لامپ‌های استاندارد دارای CRI معادل 80 هستند، در حالی که لامپ‌های با کیفیت بالاتر و البته گران‌تر، دارای CRI معادل 90 و حتی بالاتر هم هستند.
تفاوت بین CRI و CCT
همانطور که در بالا توضیح داده شد، CCT و CRI دو جنبه مختلف رنگ را اندازه‌گیری می کنند، CCT رنگ نور ساطع شده از لامپ را نشان می‌دهد و با نگاه کردن مستقیم به منبع نور قابل مشاهده است.
ولی مقدار CRI، برای نشان دادن رنگ نور نیست، بلکه در مورد ظاهر رنگ اجسام زیر منبع نور به کار می‌رود. شما نمی توانید با نگاه کردن به خود نور، مقدار CRI لامپ را تعیین کنید. بلکه برای چشم غیرمسلح، CRI یک لامپ را فقط با نگاه کردن به رنگ اجسام روشن شده زیر لامپ، می‌توان تخمین زد.
تنها راه اندازه گیری مقدار CRI منبع نور استفاده از دستگاه های اندازه گیری طیفی تخصصی است. تولیدکنندگان روشنایی برای انتشار و تضمین معیارهای مربوط به شاخص نمود رنگ به داده‌های این دستگاه‌ها متکی هستند.
رابطه بین CCT و CRI
اگرچه CCT و CRI دو جنبه متفاوت از رنگ روشن را توصیف می‌کنند، با این وجود در محاسبات خود به هم مرتبط هستند. همانطور که در بالا ذکر شد، CRI را می‌توان به عنوان تعیین‌کننده دقت منبع نور در نظر گرفت. با این حال، در تعیین دقیق، ابتدا باید مشخص کنیم که نقطه مرجع برای این دقت چه چیزی می‌باشد.
وقتی به دقت نور اشاره می‌کنیم، ابتدا باید دمای رنگ یک منبع نور را تعیین کنیم تا نقطه مرجع مناسبی داشته باشیم. هر دمای رنگ دارای یک استاندارد مرجع است و استاندارد مرجع، منبع نوری است که دقیق‌ترین یا طبیعی‌ترین نور را ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، 2700 کلوین دارای یک استاندارد مرجع است که تقریباً برابر با یک لامپ رشته ای است.
از طرف دیگر، 5000 کلوین استاندارد مرجعی دارد که تقریباً برابر با نور طبیعی روز (در ظهر یک روز نیمه تابستان در خط استوا) است.
پس مقایسه شاخص نمود رنگ دو لامپ که دمای رنگ متفاوتی دارند اشتباه است، به عنوان مثال نمایش رنگ ها زیر منبع نوری 2700 کلوین که منبع نوری گرم و زردی است و به نور طبیعی روز نزدیک نمی‌‌باشد متفاوت است از نمایش رنگ‌ها زیر منبع نوری با دمای رنگ 5000 کلوین که به نور طبیعی روز نزدیک است.
چرا CCT اساسی تر و مهم تر از CRI است
CRI مطمئناً معیار مهمی است که به توضیح کیفیت رنگ کمک می کند، اما وقتی به تنهایی و بدون مقدار دمای رنگ استفاده شود، تقریباً بی معنی است (تصویر بالا به روشنی این موضوع را بیان میکند).
در خرید یک لامپ شما ممکن است با توجه به نمره 95 CRI آن لامپ، تحت تأثیر قرار بگیرید و به این نتیجه برسید که باید بسیار دقیق باشد. اما دقیق در مقایسه با چه چیزی؟ رنگ نور لامپ رشته ای (2700K)، نور طبیعی خورشید (5000K) یا نور مهتابی سرد (6500K)؟
برای مثال اگر به دنبال این هستید که اجسام، زیر نور لامپ همانطور باشند که در زیر نور خورشید نشان داده می‌شوند، باید به دنبال دمای رنگ 5000 کلوین یا بالاتر باشید و سپس به دنبال CRI مطلوبتان بگردید به طور خلاصه ابتدا در مورد دمای رنگ مورد نیاز خود فکر کنید و سپس نگران CRI باشید زیرا یک لامپ با دمای رنگ 2700 کلوین حتی با CRI 95 نیز نمی‌تواند اجسام را همانطور که در نور طبیعی روز می‌باشند، به شما نشان دهد.
در طرف مقابل اگر شما موفق شوید یک لامپ 5000 کلوین پیدا کنید، با این تفاوت که CRI آن پایین باشد، خواهید دید که رنگ نور ساطع شده از لامپ مانند رنگ طبیعی نور روز به نظر می‌رسد اما به محض اینکه نور بر روی هر سطح رنگی‌ای فرود بیاید، متوجه خواهید شد که رنگ ها مانند نور طبیعی روز ظاهر نمی‌شوند و این به خاطر پایید بودن CRI لامپ شما است.
برای درک بهتر این مسئله میتوانید به سایت پیشنهادی الکترولوتوس رفته و با مقایسه CRI و CCT، تفاوت مقادیر مختلف آن‌ها را مورد بررسی قرار دهید.
